Lycaon uit de Griekse mythologie

Hendrik Goltzius 
1558-1617 
voor Ovidius boek Metamorphosen

Lycaon was in de Griekse mythologie de koning van Arcadië, een echte tiran die niet goed voor zijn volk zorgde. Zeus zag zijn tirannieke gedrag en kon dit niet langer aanzien. Hij besloot om neer te dalen op aarde. Hij vermomde zich als mens en drong tot Lycaon om zijn leven te beteren. Toen Zeus bekende dat hij een god was lachte Lycaon hem in zijn gezicht uit en zei: ‘Als jij een god bent, dan ben ik de koning van de wolven’. Als test bood Lycaon een maaltijd aan met mensenvlees als eten. Zeus ontdekte dit en als straf veranderde hij Lycaon in een wolf. Lycaon kan gezien worden als de oervader van alle wolven. Van dit verhaal stamt ook het verhaal over weerwolven.

Bron: wikipedia.org ; pantheon.org

Reynaerde de Vos

Reynaerde De Vos 

Willem

13de eeuw 

Reynaerde de Vos is een episch heldendicht uit de13^de eeuw met in de hoofdrol dieren. Het boek zou geschreven zijn door een zekere Willem. Het verhaal is bekend als een hoogtepunt in de Nederlandse middeleeuwse literatuur.

Het verhaal is een satire op de middeleeuwse samenleving waarin de auteur leefde. Hij steekt de draak met de geesetelijkheid, adel en boeren (standensamenleving) maar ook met de middeleeuwse literatuur van die tijd (de ridderliteratuur, ridders op queeste). Het boek werd geschreven in het Diets, het Nederlands uit de periode van 1200 tot 1500.

Het verhaal

In Van den vos Reynaerde wordt een hofdag van Koning Nobel beschreven waar verschillende dieren hun beklag doen over Reynaert de vos. Koning Nobel besluit hem voor het Hof te dagen.

Reynaert probeert er alles aan te doen om niet schuldig bevonden te worden voor zijn misdaden. Koning Nobel blijft bij zijn besluit en oordeelt schuldig over zijn daden. Maar wanneer Reynaert alleen met de koning en koningin is, komt hij met zijn beste list boven. Hij zegt dat zijn eigen vader, Isengrijn de Wolf, Bruun de Beer, Tybeert de Kater en Grimbeert de Das samenspanden tegen de koning. Zij zouden een grote schat in hun bezit hebben, waarvan enkel Reynaert de bewaarplaats wist.

Koning Nobel doorziet de list eerst, maar werd door zijn vrouw overgehaald om de samenzweerders in te rekenen. Reynaert koos na die list voor het hazenpad en vertrok op een zogezegde bedevaart naar Rome. Wanneer de koning door heeft dat Reynaert twee van zijn onderdanen heeft vermoord wilt hij hem ombrengen maar de vos is al lang gevlucht.

De personages, dieren zijn te vergelijken als mensen (antropomorfisme). Zij spreken en handelen net zoals mensen. Dit dierenverhaal toont dus een spiegelbeeld  voor het publiek dat geconfronteerd wordt met hun eigen gedrag. Dieren handelen, denken en spreken alsof het mensen zijn. Mensen worden in zo'n verhaal doorgaans als domme, instinctieve en redeloze wezens afgeschilderd.

Romulus en Remus

Pieter Paul Rubens
1614-1616 (Barok)

Romulus en Remus zijn in de Romeinse mythologie de tweelingzonen van Mars en Rhea Silvia en de stichters van Rome. De tweeling zouden de nakomelingen zijn van de Trojaan Aeneas (Zoon van Venus). Aeneas ontsnapte met zijn vader Anchises en zijn zoon Ascanius uit het brandende Troje en belandde na veel zwerven aan de rivier de Tiber in Italië. Een van zijn nakomelingen, de priesteres en Vestaalse maagd Rhea Silvia, was zwanger van de oorlogsgod Mars. Nadat zij werd vermoord werden Romulus en Remus in een rieten mand in de Tiber geworpen, waarna ze werden gevonden en gezoogd door een wolvin, de  Lupa Capitolina.

500 V.C.

De Lupa Capitolina of Capitolijnse wolvin is een Etruskisch bronzen beeld dat een wolvin voorstelt die de tweeling Romulus en Remus, de stichters van Rome, zoogt. Het beeld is het symbool van de stad Rome. Het beeld van de wolvin zou dateren van 500 voor Christus. De figuurtjes van Romulus en Remus zouden in de late 15e eeuw zijn worden toegevoegd door Antonio del Pollaiuolo.

Peter en de wolf

Sergej Prokofjev 

1936

 

Peter en de wolf is een muzikaal sprookje voor spreekstem en orkest. Elk dier in het verhaal wordt voorgesteld door een instrument. Drie accordeons vertolken de rol van de wolf. Prokofjev schreef het stuk in opdracht van een jeugdtheater in Moskou. De muziek moest simpel verstaanbaar en aantrekkelijk zijn voor kinderen.

Het verhaal gaat over de jongen Peter die zonder toestemming van zijn opa de tuin uit loopt. Grootvader roept Peter terug en waarschuwt hem dat er wolven in de buurt zijn, maar Peter gaat toch kijken wat er buiten gebeurt. Net op dat moment komt er een hongerige wolf uit het bos..

Jachtboek

Gaston Phébus

1389   
Jachtboek

“Wolven jagen ’s nachts. Sommige onder hen eten mensen en kinderen. Zodra ze eenmaal mensenvlees hebben geproefd, willen ze geen ander voedsel meer.” Zo begint een van de vele legendes over de wolf die voorkomen in het Jachtboek van Gaston Phébus, graaf van Foix uit de 14^de eeuw. In het manuscript van deze edele jager uit de Middeleeuwen, geïllustreerd door beroemde illuminators, staat deze miniatuur van wolven, dieren die al bij de Romeinen werden gevreesd en gehaat. Ouders vertelden hun kinderen erover om hen te laten gehoorzamen."

Bron: "Dieren uit de kunst" van Claire d'Harcourt

Masker

Eskimo - masker 

20ste eeuw gevonden (datum onbekend)
kunstenaar onbekend

Wolf

hout, paarlemoer, haar 

"De fonkelende tanden van paarlemoer en de karen die als vacht fungeren geven aan dit dierenmasker uit British Columbia een vreemde en dreigende uitstraling. Deze maskers, die bij ceremonies worden gedragen, geven aan bij welke stam men hoort. De indiaanse volkeren van British Columbia vereren de wolf als schepper van de wereld en de mensen. Tegenwoordig zijn de wolf en de beer nog steeds heer en meester in de eindeloze wilde vlaktes van dit deel van canada. Dit masker maakt deel uit van de collectie van de surrealist Max Ernst."

Bron: Dieren uit de kunst van Claire d' Harcourt (p. 24)